Drieluik VS in de Wzd: in gesprek met Yvonne Haar, de VS als Wzd-functionaris!
“Als lid van de klankbordgroep naar aanleiding van de pilot bij de Radicale zorgvernieuwing(1) heb ik meegelezen, de opzet en de concept stukken voorzien van feedback. Daarnaast heb ik zelf ervaring opgedaan als Wzd-functionaris. Ik heb jaren in de BOPZ-commissie gezeten, was trainer en had hierin een voortrekkersrol, voor mij dus vanzelfsprekend om mee over te gaan naar de wet zorg en dwang. Als verpleegkundig specialist heb ik jarenlange ervaring met de afbouw en inzet van onvrijwillige zorg.”
Eerste van de drieluik: de VS als Wzd-functionaris. In gesprek met Yvonne Haar, lid van de klankbordgroep. Yvonne Haar is verpleegkundig specialist AGZ, lid van het bestuur netwerk VS Verpleeghuis en werkt als Wzd-functionaris. Vanuit de Hogeschool Arnhem en Nijmegen is eind 2021 het rapport gepubliceerd naar aanleiding van evaluatie van de inzet van de verpleegkundig specialist als Wzd-functionaris in de pilot. In dit rapport worden de verschillende perspectieven hierop meegenomen(2). Yvonne vertelt: “Het meelezen is vooral erg herkenbaar in hoe ik zelf ook werk als verpleegkundig specialist. Zoals het samenspel met de verschillende disciplines dat doe ik ook als Wzd-functionaris. Het was in de pilot interessant om te ervaren dat ik als Wzd-functionaris terug móest koppelen aan de specialist ouderengeneeskunde vanuit de wet, maar dat het andersom ook veel meer gebeurde. Kortom, als verpleegkundig specialist en specialist ouderengeneeskunde kunnen we samen als Wzd-functionarissen elkaar versterken. Daarnaast was het goed om te lezen in de eindconclusie dat het geen meerwaarde heeft dat de VS onder mandaat werkt en dat professionele ruggenspraak beide kanten op gaat. Niet alleen VS naar SO, maar de SO evenveel behoefte heeft om ruggenspraak te houden met de VS (en GZ-psycholoog).”
De zorgverantwoordelijke, veelal verpleegkundigen, voelen zich gesteund door de VS als Wzd-f omdat er goed wordt doorgevraagd, de VS kent de ‘klappen van een afdeling’ en heeft ervaring in het afbouwen van onvrijwillige zorg. Hoe zie je dit in je werk?
Vanuit een perspectief op behandeling zien we dat de verpleegkundig specialist een toegevoegde waarde heeft vanuit het handelen in het medisch en verpleegkundig domein. Dit gebeurt ook in de rol van Wzd-functionaris vervolgt Yvonne: “Wat ik vooral merkte is dat verpleegkundige specialisten anders denken dan bijvoorbeeld een specialist ouderengeneeskunde. Bij de specialisten ouderengeneeskunde komen de mooie en goede ideeën vanuit ervaring en vanuit richtlijnen, als verpleegkundig specialist kan ik hieraan toevoegen dat ik de praktijk van een afdeling ken vanaf het perspectief van de verzorgenden en verpleegkundigen. Hierdoor voelt het voor het zorgteam nog meer een gezamenlijk gedragen interventie die we inzetten als alternatief in de Wzd.” Om een paar mooie voorbeelden aan te halen die Yvonne noemt in het gesprek zoals de oudere meneer die ’s nachts dwaalt en soms onbedoeld ongewenste bezoekjes aflegt bij een buurvrouw. Een situatie die elke medewerker uit het verpleeghuis kent, oppert Yvonne:
“Juist samen met het team kan je dan als Wzd-functionaris je ervaringen delen, zo heb ik in de toezichthoudende functie nog alternatieven kunnen aandragen. Zoals het uitproberen van een spiegel op de deur van de buurvrouw, of een gordijn plaatsen zodat de deur uit zicht is. Juist dit soort creatieve alternatieven, waarbij cliënten hun leven mogen leven, is het verrassend hoe creatief de zorg wordt als je hier als verpleegkundig specialist op door vraagt en in gesprek gaat waarbij de zorg meer vertrouwen krijgt in hun eigen kunnen en handelen.”
Het rapport schrijft ook(3) : ‘Daarbij ervaren sommige VS het soms als lastig om de pet van behandelaar af te zetten en de pet van Wzd-functionaris op te zetten. De neiging bestaat om inhoudelijk mee te denken en ideeën te bedenken, maar dat is de rol van de behandelaar en niet van de Wzd-functionaris.’ Hoe heb jij dit ervaren?
“Dat is een stuk wat ik niet zo herken, ik heb als Wzd-functionaris hele andere locaties dan de locaties waar ik werk als behandelaar. En het is als Wzd-f volgens mij heel prima om ook inhoudelijk mee te denken. Om op die manier laagdrempelig mee te denken, dus niet alleen als slechts beoordelaar van de uitvoering van de wet in de toetsingsfunctie.
En eigenlijk een soort nieuw perspectief mee te brengen die je opdoet als zowel behandelaar Wzd-f want daar zit ook de uitwisseling en kruisbestuiving in. Want juist hoe meer je ziet en mee mag denken als Wzd-f, hoe meer kennis je krijgt in het afbouwen en voorkomen van onvrijwillige zorg.”
Als je één tip mee mag geven voor andere verpleegkundig specialisten die de rol van Wzd-functionaris vervullen of gaan vervullen?
Hier denkt Yvonne zorgvuldig na over haar antwoord, waarbij ze benoemt: “Wat het mij vooral praktisch gebracht heeft is dat we samen een soort bundel/registratie te maken om aanvullend op de alternatievenbundel een soort levende alternatieven document waarin we leren van elkaar. We hebben allemaal een rugzak aan kennis en die wordt voller en voller als je dit samen deelt, en ook in elkaars rugzak mag kijken zodat je gebruik kunt maken van elkaars ervaring en expertise. Dus het is vooral een verrijking van ons vak als verpleegkundig specialisten, die ons op het lijf staat geschreven!”
Volgende keer in dit drieluik over de verpleegkundig specialist in de Wzd: in gesprek met Arie Berg over de Wzd praktijktuin in de eerste lijn vanuit het verpleeghuis!
(1) https://www.radicalevernieuwing.nl/
(2) https://www.venvn.nl/nieuws/verpleegkundig-specialisten-kunnen-prima-de-noodzaak-van-onvrijwillige-zorg-toetsen/
(3) https://zorgmasters.nl/extdocs/Eindrapport_Evaluatie_inzet_VS_als_Wzd_functionaris.pdf